سیستمهای پردازش تصویر آزمایشگاهی سیستم آنالیز اسپرم CASA
امروزه ۱۰-۱۵ درصد زوجین به علت مشکل ناباروری مراجعه مینمایند که در بررسی مردان اولین آزمایش که بعد از معاینه بیضه ها انجام میشود آزمایش آنالیز اسپرم (اسپرموگرام) میباشد.
آزمایش اسپرم سه عامل اصلی در سلامت اسپرم ها را سنجش میکند که عبارتند از:
شمار اسپرم ها
شکل اسپرم ها
جا به جایی اسپرم ها که به تحرک اسپرم ها نیز شناخته می شود.
آنالیز اسپرم
بر طبق شیوه شنا کردن اسپرم، دو نوع حرکت وجود دارند. حرکت پیش رونده به جنبش اسپرم هایی گفته میشود که اغلب در خطی مستقیم یا دایره هایی بزرگ در حال شنا هستند. حرکت غیر پیش رونده به جنبش اسپرم هایی گفته میشود که در خطوطی مستقیم حرکت نکرده و یا در دایره هایی بسیار کوچک شنا میکنند. اسپرم ها برای حرکت از میان مایع واژنی (موکوس) و بارور سازی یک تخمک باید حرکتی پیش رونده به میزان ۲۵ میکرومتر در ثانیه داشته باشند.
هنگامی که کم تر از ۳۲ درصد از اسپرم ها قابلیت حرکت موثر داشته باشند، تحرک کم اسپرم ها یا آستنو آزوسپرمی (آستنوسپرمی نیز نامیده میشود) تشخیص داده می شود.
نکاتی لازم در هنگام انجام آزمایش اسپرم
زمان آزمایش اسپرم
اولین نکته مهم در انجام آزمایش اسپرم زمان دادن آزمایش است و حتماً توصیه میشود مدت ۲-۳ روز قبل از آزمایش مایع منی از شما خارج نشده باشد چه در خواب و یا هنگام مقاربت جنسی. اگر آزمایش اسپرموگرام زودتر از ۳ روز انجام شود باعث اختلال در نتیجه اسپرم از جمله کاهش حجم اسپرم و افت نمونه آزمایش خواهد شد و برعکس اگر بیش از سه روز از انجام آخرین مقاربت جنسی آزمایش دهید مثلاً ۵-۶ روز بعد، باعث افت در حرکت اسپرم و گزارش نادرست اسپرموگرام خواهد شد.
نحوه نمونه گیری آزمایش اسپرموگرام
دومین نکته مهم کیفیت دادن نمونه آزمایش اسپرم است. امروزه دو روش نمونه گیری آزمایش اسپرموگرام وجود داد:
روش استمنا: که فرد با تحریک خود تارسیدن به ارگاسم باعث خروج مایع منی می شود که شایعترین روش دادن آزمایش اسپرم میباشد.
روش مقاربت: نمونه گیری به روش استمناء جهت آزمایش اسپرموگرام برای برخی افراد بسیار سخت است و تنها راهشان استفاده از کاندوم و مقاربت و خروج مایع منی میباشد که در اینجا لازم است از کاندوم های معمولی مطلقاً استفاده نشود چرا که به علت اثرات ضد اسپرم کاندومها باعث خراب شدن اسپرم و آزمایش غلط میشود. کاندوم های مخصوص آزمایش اسپرموگرام در مراکز ناباروری وجود دارد که توصیه می شود تنها از این کاندوم ها استفاده گردد.
زمان تحویل آزمایش اسپرم
سومین نکته مهم زمان تحویل دادن آزمایش به آزمایشگاه است. حتماً نمونه اسپرم خارج شده باید کمتر از نیم ساعت به آزمایشگاه تحویل داده شود.توصیه میکنم از مقاربت بدون کاندوم جهت دادن آزمایش منی اجتناب نمایید چون PH واژن خانم ها باعث افت کیفیت اسپرم و از طرفی باعث آلودگی اسپرم به باکتری های واژن نیز می شود. لذا حتماً از کاندوم های مخصوص آزمایش استفاده نمایید.
روش انجام آزمایش اسپرم (آنالیز اسپرم )
امروزه دو روش اصلی منطبق با استانداردهای WHO برای آنالیز اسپرم (آزمایش اسپرموگرام ) مد نظر میباشد:
روش قدیمی تحت عنوان آنالیز اسپرم دستی
در این روش نمونه توسط کاربری که قبلاً آموزش های لازم جهت آنالیز اسپرم رو پشت سر گذاشته باشد بر حسب معیارهای تعین شده زیر میکروسکوپ بررسی شده و در نهایت بر حسب تطابق فیلدهای میکروسکوپی با تعاریف بیان شده جواب آزمایش اسپرموگرام صادر میگردد.
آنالیز اسپرم به کمک کامپیوتر (CASA: Computer Aided Semen Analysis)
متأسفانه روش های قدیمی انجام این آزمایش بدلیل اینکه بسیار وابسته به چشم کاربر میباشد و در آزمایشگاه های مختلف و توسط پرسنل مختلف انجام می گیرد ، نتایج قابل اطمینان کاملی نخواهد داشت و در واقع آنالیز اسپرم یک آزمایش کیفی محسوب میگردد. در اوایل دهه 1970 میلادی ، محققان به تکنیک جدیدی برای آنالیز اسپرم بر اساس پردازش تصویر دست یافتند . این تکنیک که به تکنیک CASA معروف میباشد که مختصر Computer-Aided Sperm Analysis ( آنالیز اسپرم توسط کامپیوتر ) تعریف گردیده است .
در سال های اخیر با توجه به پیشرفت های حاصل در علم کامپیوتر و فراگیر شدن کامپیوتر های PC این تکنیک به یک روش رایج در آزمایشگاه های سراسر دنیا تبدیل شده و تنها روش اتوماتیک جهت آنالیز اسپرم مورد تأیید و تبیین شده WHO 2010 میباشد.
از مزایای استفاده از این روش میتوان از یکسان بودن جواب های بدست آمده از آنالیز اسپرم توسط کاربران مختلف آزمایشگاه ، دقت بسیار بالا و محاسبه کمی و دقیق پارامترهای مورد نظر WHO 2010 ، سرعت بالای انجام آنالیز و ... نام برد.
در این روش آزمایشگاهی تصاویر فیلدهای میکروسکوپی توسط نرم افزاری قدرتمند که بدین منظور طراحی شده بررسی و مورد ارزیابی قرار میگیرد که طی دو بخش کاملا مجزا تحت عنوان ارزیابی داینامیکی اسپرم و ارزیابی مورفولوژی اسپرم صورت میگیرد.
تفسیر آزمایش آنالیز اسپرم و مقادیر مرجع طبق استاندارد
Volume > 1.5 ml
pH: 7.2 – 8
Concentration: > 15 M/ml
Round Cell: < 1 M/ml
PR (Class A + Class B) > 32%
PR + NP (Class A + Class B + Class C) or Total Motile > 40%
Normal Morphology > 4%
